Karmelek hitz egiten du eskuekin, hitz egiten du bere belarritako eta zapiekin, begiekin, baita bere ahotsaren melodia gozoarekin ere. Badu hizketarako, adierazpiderako halako energia berezi bat. Berak, bai, berak “atrapau” egiten du entzulea, irakurlea.

Duela bost urte elkar ezagutu genuen Bergarako Idazle eskolan, gogoratzen? Zu bigarren mailakoa eta ni lehenengokoa, bazegoen nire aldetik halako begirune bat zuenganako. Baina diferentzia hura laster desagertu zen, hasi ginen elkar lanean ilunabar literarioak antolatzen, poesia idazten, mintegiak osatzen eta esan liteke Karmelek, Gorkak, Iñakik, Ainarak, Carmenek osatu genuela idazlegai kuadrilla. Tere Irastortzak gidatzen gintuen eta Karmele, zu zeu izan zinen idazlegai izatetik idazle izatera pasatu zinen lehenengoa, Felipe Arrese Beitia poesia saria eskuratu baitzenuen eta Hitzak orbainetanzure lehenengo liburua argitaratu. Beraz, aurrerantzean izango zinen; KARMELE IGARTUA BENGOA. Horrela egin zinen idazle ofizial eta gu harro, pozik eta itxaropentsu.

Aretxabaldar osoa, ezta, Karmele?

Bai, nahiz eta Bergaran jaio nintzen, gure aita Daniel, hangoa baitzen, urte bete nuela joan ginen Aretxabaletara, ama Montse, bertakoa da eta hantxe hazi nintzen nire hiru nebegaz. Asko zor diot herri honi, han osatu bait naiz. Pentsatu gura dut neuk ere emongo niola zerbait.

Eta zure lehen lan urratsak Kurtzebarri eskolan. Irakaskuntzarako behar omen da bokazioa, zuk hortik puska bat, bai...

 Gazte-gazte hasi nintzen, artean irakasle premia zegoen eta niri egokitu, zorte itzela izan nuen. Gainera haur txikiegaz hasi nintzen, gustura. Bai, nire ogibidea izan da eta asko gozatzen dut ene ikas-leegaz, beti saiatu naiz egon zedin holango konplizitate bat, ikasle baino zertxobait gehiago izan dira neuretzat, hainbeste ordu egin ditugu elkarregaz! Neure lankideak lagun minak ere bilakatu dira eta bide horretatik ere ibili naiz testu sorkuntzan, hizkuntza eta ingurunea lantzeko besteak beste. Bai, nik heziketa lanetan emon dut egunerokotasuneko zati handi bat. Eta gertatu izan zait askotan, idatzi ezin dudan orduetan etortzen zaizkidala idatzi beharrekoak gogora; horregatik, egunero topatzen dut lekutxo bat eta denbora bat, ez-denboretan eta ez-lekuetan otutakoak idazteko. Idatzikoetatik batzuk neuretzat gordetzen ditut, guztiak nigandik kanporako eskaintza izan nahi duten arren.

Eta gazte ezkondu zinen eta ama izan...

Holan suertatu zen, berez-berez etorri zen guztia. Eta pozik hartu dut bizitzak emon didana, familia, senarra, seme alabak, euskarri inportantea izan dira niretzat. 

Gogoan dut nola eman zizuten 2007.urtean Felipe Arrese Beitia saria. Zoramena izan zen Idazle eskolan ginen guztiontzat, holako sari inportantea gutako bati... Hor egin zen Karmele idazle?

Ez zehazki, ni ezagutzen nautenek badakite beti idatzi izan dudala. Eskolan hainbat antzerki lan idatzi dut gero ikasleek antzezteko, irakasteko materiala ere bai, gutunak... betidanik izan dut idazteko grina. Baina askotan egiten ditugu gauzak erabateko kontzientzia barik. Idazten nuen, bai, baina bide honetan Idazle eskola erabakigarria izan da neuretzat, berari esker hasi zen gauzatzen, benetan, nire idazteko pasioa, esango nuke saria bera baino inportanteagoa izan dela Idazle eskolan jaso dudana, irakasleak, azkenean lagun bilakatu diren ikaskideak... Idazle eskolak asko lagundu dit arnasa hartzen, geratzen eta denpora hartzen idazteko eta irakurtzeko. Arreta gehiago ipini dut egiten dudan guztian. Eta honela deskubritu nuen poesia, euskal poeten lana, Gandiaga, Artze, Urretabizkaia, Lasa eta Irastortza beraren arrastoetan. Bide horretan, Marina Tsviétaieva errusiar idazlea deskubritzeko parada ere izan dut eta haren Winloko gutunak itzuli ditut.

Marina Tsvietaieva, ezezagun genuen idazle hau, nola ahoskatzen den ere zaila da guretzat, baina zuk hain samur esaten duzu, igartzen da zure barruan lekutxo bat egin diozula, berari buruzko hitzaldia ere eman zenigun eta hemen, konfiantzan, aitortu behar dut ni neu ere harrapatu nauela idazle honek. Zer eman dizu Tsivietaievak, Karmele ?

Puf! Ez da erraza erantzuten. Bere lana irakurri behar da beste bati azaltzeko zer duen idazle honek. Nik neuk ere ez nuen ezagutzen Tere Irastortzak Idazle Eskolan haren berri emon zigun arte. Baina zelako emakumea zen, zelako idazlea! Bizimodu gogorra suertatu zitzaion, gosea eta miseria latzak pasatu zituen, seme alabak galdu... Eta halere zelan jakin zuen bizitzen, idatzi ederrak laga dizkigu: gutunak, saiakerak, olerkiak... “Bizi ahala idatzi” halakoxea izan zen Tsivietaevaren egunerokotasuna. Marina gertukoa dut, berak idazten zituenengatik, emakume zelako ere bai, seguru, bere berbak, bere hausnarketak ulertzen ditudalako eta idazle miresgarria zelako. Bai, onartu beharra daukat, sakonetik elikatu naiz bere lanagaz, Tsvietaievak asko bizitu du nire sortze lana. Hainbat arlotan identifikatu naiz beragaz, bai pertsonalki eta baita idazteari dagokionean ere. Bere gutunak itzuli nituenean, bere izatea eta idaztea zukutu nituen. Itzultzen ere asko ikasten da, gozamena hartu nuen. Poeta gomendagarria da oso eta maiz oroitzen ditut haren berbak. Berak dio seme alabak direla gure maitasunaren lekuko eta hori ere aplika daiteke sarritan idazleak bere buruari egiten dion galderari erantzuteko; zertarako idatzi? “Jasotakoa eman eta eman egiteko –idatzi beharra daukagu- izango ez garenerako”.

Eta saria jaso ondoren “Hitzak orbai- netan”zure liburua argitara atera zen. Zer sentitu zenuen orduan?

 Poz handia, ikaragarria, desio ezkutu bat bete nuen. Hitzek orbainetan duten senda-indarraren beste aldean, orbainek hitzetan utz dezaketen memoria agerian uzten dute liburu honetan. Iragana orbainetan bizi delakoan, garena berritzearen kontzientzian ere badagoelakoan, eta esku ahurrean izan nahi duguna irudika daitekeelakoan idatzitako poema liburua da. Eta liburu hauxe herriaren aurrean aurkeztea ere oso hunkigarria izan zen. Senarra hil eta gutxira izan zen eta sentitu nuen jendea hain gertu, hain epel nigaz. Idazle Eskolako lagunak ere ondoan nituen, neure poemak irakurri genituen eta ikusi nuen ailegatu egiten zirela, ulertu egiten zituztela, hura izan zen poz betekada! Ama eta izebak ere hantxe, aurreko iladan jarrita, ene berbak entzuten eta konprenitzen. Poeta batek ez dauka gehiago eskatzerik.

Eta hor zabaldu zen zure bidea. Esango nuke lehenengo liburua eta gero bide eman zeniola zure barruko berba jarioari eta handik gutxira etorri zen “Denbora enaren hegaletan”. Zure bigarren poesia liburua. Izenburutik hasita eta barruko hainbat poesia irakurrita esan daiteke denborak nekatu duela zeure burua.

Bai, denporak, bakoitzaren denporak, norberarenak asko baldintzatu ditu azken boladan nire urrats guztiak. Ezin ditut nigandik apartatu bizitzea tokatu zaizkidan gazi-gozoak eta horiek nolabait islatuta daude poema liburu honetan. Denpora ezin da atrapau, ez da bihar edo atzo, ni naiz denpora guztia, ez dago besterik. Denpora hori pertsonifikatu gura neban. Eta enara beltza topatu nuen denpora hori islatzeko, enara ez delako geratzen alanbretan, ez da pausatzen ur ederretan, enara beltza, bizia sortu eta geroan izateko bakarrik, kabitzen da denbora geldian.

Zure idatziak irakurrita, batzuetan zuzentzen dizkiozu “zu” bati, besteetan “hi” bati eta “guri” ere bai. Nor dira zure lanetan topatzen ditugun “zu”, “hi”, “gu”, horiek?

Ba nik uste denpora guztiaren bilkura direla. Nik idazten dudanean argitaratzeko, norbaiti zerbait komunikatu gura diot. Eta zu, hi, gu horiek ez dira beti pertsona berdinak, batzuetan pentsatzen dut ez ote naizen ni neu ere pertsona horiek. Ez diot idazten pertsona konkretu bati, baina bai gertuko norbaiti, elkarrizketagile asko ditut bidean.

Eta poema asko dira hunkigarriak, agian bereziki ezagutzen zaitugunontzat, badira zure esperientzia pertsonal baten ondoren sortuak.

Beti elikatzen gara bizi izan dugunaz. Baina ni saiatu naiz haratago joaten. Ezin gara geratu gertatu zaigun “zerbait” horretan, aurrera egin behar da. Zoritxar bat tokatuta ere ezin zulo horretan hondoratu. Halako gertatu zaigu, baina... hemen gaude, lurra daukagu oinpean eta jarraitu egin beharra dago.

Diotenez idazteak badauka balsamikotik. Zer diozu zuk? Bada terapia bat beldurrak uxatzeko?

Ez dakit “uxatu”, hori ete den berba egokia. Baina bai, barruan beldur bat daukagunean, esan egiten badugu ahotik kanpora, konpartitu egiten badugu, ez da hain beldurgarria. Bai, noski, idaztea bada terapia ere, berbek badaukate balsamikotik.

Beraz, idazten diozu, beldurrari, maitasunari, minari...

Bai, baina ahaztu barik minagaz batera pozak datozela. Dena nahastuta dago eta nik hala diot neure poesia batean;“Dena etortzen da batera eta igual ez zaizkit kabituko isuri guztiak batera”.

Zure lanetan ere ageri da memoria...

Pertsonak izaten du batzuetan, nik bai behintzat, esan behar bat, ondare bat utzi beharra. Eta berbek emoten dute horretarako bidea. Geuk esku-ahurretan daukaguna, besteek ere jaso dezaten.

Itziar Gomez

_____________________________________________