Léon Azoulay: euskarazko lehen soinuak (1900)

1.- SARRERA

Errioxako Donemiliaga Kukulako monasterioak oihartzun berezia du euskara idatziaren  historian, hantxe aurkitu baitziren euskarazko lehenengo lekukotasun idatziak, hain zuzen ere,  “Izioqui dugu” eta “Guec ajutu ez dugu” esaldi lausoak. Egile ezezagunarenak dira, eta  latinezko testuaren alboan egindako bi ohar edo glosa baino ez dira, bi-biak X. mendekoak  (974koak, zehatzago). Milurteko bat baino pitin bat geroago, anaiak, Beñat Oyharçabal  euskaltzainak, Pariseko Musée de l ́Homme-ko Trân Quang Hai doktoreak eta beste zenbaitek  emandako laguntzari esker eskuratu ahal izan ditut nik euskaraz ditugun lekukotasun  soinudunik zaharrenak. Hamabost minutuko grabazio bat da, 1900ekoa, eta arriskutsua  litzateke esatea hau baino zaharragorik ez dagoela aurkitzerik. Ukaezina da, ordea, hori lantegi  sano gaitza dela, batez ere kontuan izanda gramofonoa garai hartantsu asmatu zela.  Pentsatzekoa da, gainera, grabazio hau eskuratzeak hamaika lan eta eragozpen sortarazi  badizkigu, askoz nekezagoa izango dela ezer zaharrago aurkitzea, zenbat eta antzinakoagoa  izan ikergaia, orduan eta buruhauste gehiago ekarri ohi dituelako ikerlanak.

Harako euskal grabazio hura bi zatitan zabaltzeari iritzi diot egokiena: batetik, CD-ROM bat1 plazaratu dut Parisen eskuratutako euskal soinu horiekin; bestetik, grabazioak azterlana merezi  zuela iritzita, artikulu bat argitaratu dut, esku artean duzuen hauxe2, hain zuzen ere.