Kukua

Ilustrazioa: Kristina Fernandez

Ordua noiz iritsiko esperoan nago, eskolatik irteteko eta aitonarengana joateko. Espero idatzitako olerkiak gustukoak izatea, hark egindako opari batean oinarrituta daudelako. Ez naiz oso iaioa idazten, baina aitonak idazteko eta idazteko esaten dit, eginaren poderioz ikasten delako; eta, hein handi batean, arrazoi duela uste dut, irakurketarekin gauza bera gertatu zitzaidalako.

Aitona Tomas, edo “Tomasito”, amonak dioen moduan. Nik hari begiratuta “Tomasazo” jarriko nioke, gizon handia baita, baina maiteminduen kontuetan ez naiz sartuko oso ondo ulertzen ez ditudalako. Gaixorik dabil aspaldian, gauza larria ez zirudien, baina, tamalez, usteak erdi ustel. Azkenekotan omen dago, eta sinesgaitza izan arren, zoritxarrez, sinistu beharrean nago.

Medikuarengana joan zireneko eguna ez zait aise ahantziko. Halakoetan, gustura etorri ohi ziren aitona-amonak gurera, baserritik herrira, landa eremutik kalera. Txango polita izaten zen, herrira jaitsi, herriko karriketatik paseatu, pare bat ardo pintxo banarekin, ezagunak agurtu eta gurera bazkaltzera. Egun berezia eta polita, ezberdina, hark zioen moduan. Kale zaratatsuak, baratzaren ordez; jendea, abereak beharrean.

Amak erlojua oparitu zidan eguna ere ez zait ahaztuko. Baserrira joan ginen aste-bukaera pasatzera, eta bide batez ospakizuna bertan egin genuen. Familia osoa bildu ginen: izeba-osabak, lehengusu-lehengusinak eta aldameneko baserriko bizilagunak. Bazkalostean kandelak itzali ondoren amak opa- ria eman zidan; zirrara handiarekin hartu eta ireki nuen, eta, hara non, nik desira nuen erlojua, smartwatch-a. Pozez txoratzen nengoen, eta harrotasunez bertako guztiei eskuratu nuen tresna berria erakusten eman nuen arratsalde osoa. Aitonaren txanda iritsi zenean, bere eskumuturrak erakutsi zizkidan; hutsik zeuden, erlojurik ez.

Ordura arte ohartu gabe nengoen aitonak ez zuela erlojurik erabiltzen.

Gaueko muxua ematera etorri zitzaidanean, eskumuturretatik heldu eta erlojua ez erabiltzearen arrazoia zein zen galdetu nion. Berak, bere ohiko tenplearekin, tramankulu hori gizarte modernoaren gaitza zela esan zidan eta antinaturaltzat jo zuen; gaineratuz, hobe genukeela naturan arreta gehiago jartzea, horretan baino. Baina aitonak bi alde ditu, maitekorra eta zorrotza. Zuhurra izaten hasi arren, maitetsu izaten bukatu zuen, opari batekin; nahiz eta behin eta berriz gogoratu tontakeriatan diru gehiegi xahutzen genuela. Harria bezain gogorra zen gizaki hark txunditu egin ninduen emandako kutxatxoa irekitzean egurrezko horma-erloju bat ikusi nuenean, kuku eta guzti.

Horrela, bere aitak oparitutakoa zela kontatu zidan, gaztea zenean kukuak egiten zuena jakin zuenean. Amarik gabe hezia zen aitona, gaztea zela hil zitzaion, eta izeba batek herrira eraman arte, aske hazitakoa izan zen naturan, lasai eta bakarrik; bere aitak nahiko lan baitzuen baserriarekin.

Behinola, basoan zebilela txori bat kabi batetik arrautzak botatzen ikusi zuen. Harrituta oso geratu zen, ezin ulertu nolatan txori batek hori egin zezakeen, antinaturala, alegia, txitatu beharrean bota. Gauean, afalostean, ikusitakoa aitari kontatu zion. Honek, kukuak beste hegaztien habiak hautatzen dituztela euren arrautzak erruteko azaldu zion; baina horretarako, bertako arrautzak habitik botatzen dituztela berea erruteko, ondoren alde egiteko eta azkenik bere arrautza beste hegazti batek txitatzeko. Aitona lur jota geratu zen, triste, eta ama hiltzean isuri gabeko malkoak bota zituen; bat-batean, hark sentitutako zorigaitza loratu izan balitz bezala. Aitak semearen atsekabea ikusita, kukudun horma-erloju bat oparitzea otu zitzaion; horrela, ama presente egon ez arren, kukua entzutean maitatutako emakumea gogoan izango zuten.

Baina, orduan, ez zen familiako bazkaririk etxean egin. Eskolatik irten eta ziztu bizian etxera joan nintzen, betiko legez, haiekin bazkaltzera, haiek besarkatzera, haiekin egotera... A ze ezustekoa atea ireki eta ama bakarrik topatzea. Bere begiak malkoz beterik ikustea. Isurtzen ikusi gabeko tanta haiek lurrera iltzatu ninduten. Denbora gelditu zelako irudipena sentitu nuen, erlojuaren tiiiiiiiik-taaaaaakkk hori ohi baino luzeago bizi nuelako. Nire gorputzak haren berotasuna sentitu arren, pairatu berri nuen hotzikarak ez zituen nire hezurrak epeldu. Negar egin genuen, hitz egin eta soinurik gabeko garrasiak bota.

Aitona, amaren aita, baserrikoa, naturala. Jaiotako etxean hilko dena. Aurki betiko kukutuko dena, baina aurretik hainbat kuku entzungo ditugu, batera, elkarrekin. Nire lehen olerkiak eskainiko dizkiot, berak bere lehen erlojua eman zidan moduan; eta etxeko atarian, kukua entzuten ez denean, Oskorriren “kukua” abestia entzungo dugu, berak ahal duen arte.