Sarrionandiari gorazarre
LAGUN ARMATUA Raul Zelik. Itz: Edorta Matauko Txalaparta, 2009
 |
Egia esatera, “Lagun armatua”liburua eskuetara iritsi arte ez nuen Raul Zelik idazle alemaniarraren berri. Euskaldunok badugu bera ezagutzeko arrazoirik, ordea: Europaren bihotzean bizi eta idatzi arren, Euskal Herriarekin harreman estua du. Lotura horren fruitua izan zen Petra Elser-ekin batera egin zuen Joseba Sarrionandiaren “Lagun izoztua” nobelaren alemanerako itzulpena. Urte berean argitaratu zuen “Der bewaffnete Freund” eleberria, Edorta Mataukoren itzulpenari esker, “Lagun armatua” izenburuarekin iritsi zaigun hauxe.
Alex da istorio honetako protagonista. Lan kontuengatik X hirira (Bilbora) itzuliko da. Bertako lekuek, kantuek, lagunek... bere iraganera itzularaziko dute; eta batez ere, Alex-en iragana Zubieta da. Iraganeko adiskide honek Joseba Sarrionandiari kartzelatik ihes egiten lagundu zion. Ekintza honek deserrian bizitzera kondenatu zuen Zubieta. Alex-ek ezusteko handia hartuko du Zubietaren izena prentsan irakurtzen duenean. ETAko buruzagitzat jotzen dute. Ezustekoa handiagoa izango da Zubietari penintsula zeharkatzen laguntzeko eskaria jasotzen duenean. Irizpide ideologiko eta politikoak alde batera utzita, Alexek aspaldiko adiskideari laguntzea erabakiko du.
Zubieta eta Alex-ek egiten duten zeharkaldia da narrazioaren ardatza. Baina ildo narratiboaren oinarrian, egileak laguntasunari buruz egiten duen hausnarketa dago. Zer da laguna izatea? Adiskidetasuna edozein gauzaren gainetik al dago?
Zubietarekin elkartu eta zeharkaldia abiatzen dutenean hasten da istorioa mamitzen. Une honetatik aurrera pizten da intriga eta jakin-mina irakurlearengan. Ordurako ordea, irakurleak liburuaren erdia irakurria du. Lehenengo kapituluetan pertsonaia eta bere testuingurua aurkezten du idazleak. Rabee mutil lagunarekin, Hanna alabatxoarekin, honen ama Katharinarekin, eta Armin, Katharinaren aitarekin duen harremana azaltzen da funtsean. Zalantzarik gabe pasarte garrantzitsuak dira, irakurlea istorioan kokatzen baitute. Baina luzeegia egiten da.
Liburu honek alderdi askotatik harritu nau. Harrigarria egin zaidan ezaugarrietako bat, Zelik-ek Sarrionandiari eta “Lagun izoztua” eleberriari egiten dion gorazarrea da. Istorioan zuzenean parte hartzen ez badu ere, Sarrionandia eleberriaren giltza da. Eragina izango du Alexek Zubietari laguntzeko hartzen duen erabakian.
Harritzeko modukoa da bestalde, egileak zeinen ondo ezagutzen dituen Euskal Herriko gatazka politikoa eta bere ondorioak. Distantziaz baliatuz, era ausartean ematen du bere iritzia. Egiten dituen deskribapenengatik begi bistakoa da Bilbo eta bere inguruak ere oso ondo ezagutzen dituela.
“Der bewaffnete Freund” eleberria alemanez idatzitako liburu onenaren saria jasotzeko hautagaien artean egon zen 2005ean. Ez dakit, Euskal Herrian kokatutako istorio batek Alemanian halako harrera izatea harritzekoa den ala ez. Baina aitortu behar da, Raul Zelik-ek, nahita edo nahi gabe, lan egin duela Euskal Herriko gatazka alemaniarrei gerturatzen. Euskaldunontzat ere liburu interesgarria dela iruditzen zait, batez ere, Euskal Herrian bizi dugun gatazka kanpotik begiratzen duten begiekin nola ikusten den erakusten duelako.
