IRASTORTZA GARMENDIA,Tere
EUSKAL IDAZLEEZ
IRASTORTZA,Tere"Eskolako oharrak: Euskal itzulpenaren norabide eta noragabeak" Galeusca 2002 Eskolako oharrak: Euskal itzulpenaren norabide eta ...
Gehiago irakurri
AAAA
EUSKAL IDAZLEEZ
AAAA"IONE GOROSTARTZU…Zintzilikaturik"         IONE GOROSTARTZU…Zintzilikaturik Liburua ...
Gehiago irakurri
ARRIETA,Ane
EUSKAL IDAZLEEZ
Unai Baztarrika Ingeniaria eta idazlea Unai Baztarrika beasaindarrak Blas de Otero-Villa dc Bilbao lehiaketa irabazi du, 'Arrakalak' izeneko poesia ...
Gehiago irakurri
AUZMENDI AIERBE, Lurdes
EUSKAL IDAZLEEZ
AUZMENDI AIERBE, Lurdes " Mª Dolores Agirre" Maria Dolores Agirre Aizpuru 1903ko ekainaren 8an jaio zen Errezilgo Etxeberri etxean.Aita, Pablo ...
Gehiago irakurri
BALERDI,Iban eta ZUBELDIA,Leire
EUSKAL IDAZLEEZ
Norbera batxilergoa egin duen lekukoa da, eta ni, alde horretatik donostiarra naiz. Ama Castejongoa da. Oso gazte izan zen ama. Sei anaiarreba gara, ...
Gehiago irakurri
GEREKA, Axun-IGARTUA,Karmele
EUSKAL IDAZLEEZ
GEREKA, Axun-IGARTUA,Karmele "Gorrotoa lege" Jon Etxaide Itharte 1920an munduratu zen Donostian. Idaztea maite zuen “bihotzaren ...
Gehiago irakurri
GEREÑU, Idoia
EUSKAL IDAZLEEZ
GEREÑU, Idoia"Bazegonk amairu jarrai gabe?" Laburpena: Jarrai antzerki-taldeak euskal antzerkigintzaren norabidea aldatu zuen ia hamar urteko ...
Gehiago irakurri
GEREÑU, Idoia
EUSKAL IDAZLEEZ
GEREÑU,Idoia. ERRASTI, Kepa Euskal antzerkiaz GEREÑU,Idoia. ERRASTI, Kepa Euskal antzerkiaz Idoia Gereñu  
Gehiago irakurri
GEREÑU, Idoia
EUSKAL IDAZLEEZ
GEREÑU, Idoia"La revista teatral vasca. Antzerti (1932-1936)" Para comenzar quiero agradecer a los participantes de este Tribunal, por el interés ...
Gehiago irakurri
GOMEZ SARASOLA, Itziar
EUSKAL IDAZLEEZ
GOMEZ SARASOLA, Itziar " Solasean Karmele Igartuarekin" Luma berrien eleak 2011, 9. Zenb. 32-33 or. Karmelek hitz egiten du eskuekin, hitz egiten du ...
Gehiago irakurri
IBARRALDEKO HITZA
EUSKAL IDAZLEEZ
IBARRALDEKO HITZA " Solasean Ione Gorostartzurekin" , 2012-01-16   Ione Gorostartzu   --Elkarrizketa: Ibarraldeko ...
Gehiago irakurri
IGARTUA BENGOA,Karmele
EUSKAL IDAZLEEZ
IGARTUA BENGOA,Karmele "Irakurketa Txostena:Paulo Iztueta Orixeren inguruan" PAULO IZTUETAK EMANDAKO HITZALDIAREN HEZURDURA ETA BIBLIOGRAFIA IDAZKETA ...
Gehiago irakurri
IGARTUA BENGOA,Karmele
EUSKAL IDAZLEEZ
IGARTUA BENGOA,Karmele"Irakurketa-Txostena: Mariasun Landa". Mariasun Landa da, gaur egungo euskal idazlerik ezagunenetako bat Euskal Herrian; ...
Gehiago irakurri
IRASTORTZA GARMENDIA, tere
EUSKAL IDAZLEEZ
IRASTORTZA GARMENDIA, tere "Amodioaren geografia" HEGATS  1990, 31-47 or.     1. LANGA: AMODIOZKO HITZAK(*) Zertaz ...
Gehiago irakurri
IRASTORTZA GARMENDIA,Tere
EUSKAL IDAZLEEZ
IRASTORTZA GARMENDIA,Tere " Arantxa Urretabizkaiarekin solasean" HAGATS 1990, 74-91or. TERE IRASTORTZA   Arantxa Urretabizkaia: aspaldi ...
Gehiago irakurri
IRASTORTZA GARMENDIA,Tere
EUSKAL IDAZLEEZ
IRASTORTZA GARMENDIA,Tere " Ondartza"  LAUAXETA. Idazleek idazleari.Omenaldia  2005, 55-57 ...
Gehiago irakurri
IRASTORTZA GARMENDIA,Tere
EUSKAL IDAZLEEZ
IRASTORTZA,Tere" Izateko sortu" 1. Jaiotzaz eta amatasunaz 1.1. Jaiotze urtea eta lekua. Lehen oroitzapenak Zaldibin jaio nintzela 1961ean. Neuk ere ...
Gehiago irakurri
IRASTORTZA GARMENDIA,Tere
EUSKAL IDAZLEEZ
IRASTORTZA GARMENDIA,Tere" Karmele Igartua Bengoa" Bidegile eta sortzaile. Halabeharrez eta intentzio osoz (1959-2010) .Karmele Igartua Bengoa ...
Gehiago irakurri
LASARTE LEONET, Gema
EUSKAL IDAZLEEZ
LASARTE LEONET, Gema"Irakurketa ohiturak literatur sisteman: generoa diagnostikatzeko eremu interesgarria" GAKO HITZAK: Irakurketa ohiturak, generoa, ...
Gehiago irakurri
LASARTE LEONET, Gema
EUSKAL IDAZLEEZ
LASARTE LEONET, Gema"Leyendo el género: Mariasun Landa" Este artículo aborda los resultados de un estudio sobre la obra de Mariasun Landa, llevado ...
Gehiago irakurri
LEGARRETA ETXEZARRETA,Maitane
EUSKAL IDAZLEEZ
LEGARRETA ETXEZARRETA,Maitane "Idaztearen gozamenean lagun" GAZTEZULO. Literatura Erreportajeak eta Elkarrizketak 123. Zenb. 2011 .Udazkenean ekiten ...
Gehiago irakurri
MAIA URROZ, Ainara
EUSKAL IDAZLEEZ
MAIA URROZ, Ainara " Itxaro Bordarekin solasean" Luma berrien eleak 2008 6.zenb. 29-35 or.Bere esperientzia kontatzeko irrikitan, Itxaro Bordaren ...
Gehiago irakurri
MAIA, A.-ZUBELDIA,L.
EUSKAL IDAZLEEZ
MAIA, A.-ZUBELDIA,L. "Irakurketa-Txostena: Itxaro Borda.Bestaldean"  Itxaro Borda, Baionan jaio zen 1959an. Gaur egun ere bertan bizi da baina ...
Gehiago irakurri
MAIA.A-ZUBELDIA,L.
EUSKAL IDAZLEEZ
MAIA.A-ZUBELDIA,L. "Biografia laburra"Itxaro Borda, Baionan jaio zen 1959an. Gaur egun ere bertan bizi da baina artean, Oragarre, Paue, Paris eta ...
Gehiago irakurri
MAIA.A-ZUBELDIA,L.
EUSKAL IDAZLEEZ
MAIA.A-ZUBELDIA,L. "Esteka intereskarriak" www.armiarma.com/idazleak/borda/index.html : Bertan, Itxaro Bordaren biografia laburra, argitaratutako ...
Gehiago irakurri
MAIA.A-ZUBELDIA,L.
EUSKAL IDAZLEEZ
Joanes Balantsun osagarri handiko artzaina zen. Maiatz hondarretan, astoaren kalixtroak mukuru beterik, bortura abiatzen zen, ardiak aitzinean, ...
Gehiago irakurri
MARTIN Isabel, IÑARRI Maddi, DE MATA, Adriano
EUSKAL IDAZLEEZ
MARTIN Isabel, IÑARRI Maddi, DE MATA, Adriano" Miren Agur Meaberekin solasean"  Luma berrien eleak Zenb: 10, 2012, 30-32 or.Hizkuntza ...
Gehiago irakurri
MIRIAM,Luki
EUSKAL IDAZLEEZ
MIRIAM, Luki "Amaia Artolazabalarekin solasean" GOIERRIKO HITZA 2012-04-18, 6 or.Amaia Artolazabalek (Zumarraga, 1981) irabazi du Urretxu-Zumarragako ...
Gehiago irakurri
OLAZIREGI ALUSTIZA, Mari Jose
EUSKAL IDAZLEEZ
OLAZIREGI ALUSTIZA, Mari Jose"Bizenta Mogel ( 1782-1854), edo Euskal Tradizio Literario Androzentrikoa pitzatu zenekoa" EUSKAL HISTORIOGRAFIA BERRI ...
Gehiago irakurri
OLAZIREGI ALUSTIZA, Mari Jose
EUSKAL IDAZLEEZ
OLAZIREGI ALUSTIZA, Mari Jose"Euskal eleberriaren historia" Santiago Onaindia Ikerketa Beka 1999 Euskal eleberriaren historia deitu diogu liburu ...
Gehiago irakurri

Erabiltzailearen balorazioa: 5 / 5

Star ActiveStar ActiveStar ActiveStar ActiveStar Active
 

 

luma30    

Zer da zuretzat idazle izatea?

Hizkuntza idatziaren bidez, gizakiaren eta munduaren arteko harremanaz zentzu zabalean eta era ederrean hitz egitea. Edozein gai interesgarri bilakatzea -edozein gai izan daitekeelako kontagarri, adierazteko moduaren bidez. Idazle izatea ez da ondo erredaktatzea, baizik eta gaiari trataera berezia ematea eta testuak esaten duenetik haratago joatearen sentsazioa uztea.

Idazlea, itzultzailea eta irakaslea ere izan zara. Zeinekin sentitzen zara identifikatuago?

Orain irakasle-lan gutxi egiten dut, ez badira jende helduarekin egiten ditudan saioak-eta. Lehenago asko gustatzen zitzaidan umeen irakaslea izatea. Dena dela, joandako aldi batekin lotzen dut lanbide hori; gaur egun egokiago ikusten dut neure burua idazle. Eguneroko zeregina itzulpengintzarekin uztartzen dut, ikastetxeetako saioekin, hitzaldiekin, eta abar.

 

Erraz erabakitzen al duzu zeren inguruan idatzi?

Zalantzak izaten ditut. Gai batzuk, bizipen batzuk edo gertaera batzuk bereziki interesgarriak iruditzen zaizkit, baina gero mugak izaten ditut horiek modu berezi eta pertsonalean adierazteko, adimenezko zein hizkuntzazko mugak. Bestalde, badaude nire lane tan gai errepikakorrak. Azken aldian, adibidez, amaren heriotza, bai Bitsa eskuetanedo Zazpi orduakliburuetan. Mila magnolia-lorealbumean ere islatzen da ama ausentearen presentzia. Memoria, onirismoa, amodioa eta horren inguruko bizipenak eta abar dira beste gai batzuk.

Gaiak bakarrik ez, idazteko era edo figura jakin batzuk ere errepikatzen al dira?

Bai, badira leitmotiv batzuk sinbologiari dagokionez: kolore morea, ura ... Eta idazteko erari dagokionez, halako tik batzuk: gehienetan narratzailea 1. pertsona singularra izatea. Edo pertsonaiak erdi idazleak izatea; hau, egunerokoak edo koadernoak idazten dituztenak... Nire lanetan ia beti dago idazkuntzarekin oso lotuta dagoen ni fikziozko bat, nire alter egoa dena nolabait. Bestalde, testu-tipologien osagarritasuna ere ikusten da —genero- en konbinazioa liburu bakarrean—, pertsonaia femeninoen nagusitasuna...

    luma32
Zein eremutan ibiltzen zara gusturen? Haur eta gazte literaturan, olerkigintzan, helduen literaturan...?

Denetan. Generoak janariarekin konparatuko nituzke: ezin zara egunero egon arrautza frijituak jaten. Nahiz eta oso gustukoak izan, egunero janez gero, nazkatu edo gaixotu egingo zinateke. Janaria bezala, generoa ere aldatzea komeni da. Gogoaren edo aldartearen arabera, nekaduraren arabera, jasotzen ditudan estimuluen arabera... genero batetik bestera saltoka ibiltzen naiz. Batean eta bestean ibiltzea atseden hartzeko, etekin hobea lortzeko eta gehiago dibertitzeko modua izaten da.

Nola konbinatzen dituzu generoak?

Poesia da beti atze-oihal bezala daukadana, bizitzako gertaera funtsezkoek poesiaren aterpera eramaten nautelako. Batzuetan, haur edo gazteentzako istorioetan ere poesia sartzen dut, pintzelkadak. Sormena errail asko dituen autobide bat bezalakoa da, eta errail bakoitzean hainbat testu mota, ideia, ahots, ibiltzen dira zirkulazioan, aldi berean.

Poesia aipatu eta “Azalaren Kodea” eta“Bitsa eskuetan” etorri zaizkit burura.

Biak dira poema-liburuak. Oro har, bietan lantzen dira maitasuna, tragedia pertsonalei neurria emateko ahalegina, gorpuztasuna... eta antzekotasunak egon arren, poetika diferenteetatik jorratzen dira. Batetik bestera hamar urteko aldea dago, eta hamar urteren ostean ni biografikoa eta ni poetikoa ez dira berberak.

Har dezagun orain “Mila Magnolia Lore”liburua. Bertan heriotzaz hitz egiten duzu, nahiz eta umeentzako liburua izan. Uste duzu garrantzitsua dela umeei heriotzaz, gaixotasunaz, indarkeriaz, eta horrelako gaiaz hitz egitea?

Uste dut txikitatik zabaldu behar zaizkiela haurrei gogoeta egiteko bideak, helburua doktrinatzea izan gabe. Haurrak berezko joera dauka jolaserako eta bizitzaren alde ludikoa aprobetxatzeko, eta hala izan behar du. Eta nerabezaroan hasten dira kontzienteagoak izaten munduaz, eta munduko arazoez. Gaurko mundua oso konplexua da, desberdintasun ekonomiko eta sozialak izugarriak dira, eta horretaz jakitun izan behar du umeak, apurka-apurka jarrera solidario eta kritikoa lortzeko. Era berean, iruditzen zait pixkanaka jabetu behar dutela dimentsio espiritualaz ere, heriotza eta bizitza txirikordatu egiten baitira eta, nolabait, haurrak transzendentziari zabaltzen dio bere burua. Polita da urte be tetzeez edo oporrez eta abenturez hitz egitea, baina ez dago sobera mahai gainean jartzea kontu politikoki zuzenak ez direnak eta kontu mingotsak.

Gaiak ez ezik, bizitzako uneak ere zerikusirik izango du idazlearekin, ezta?

Azken hamar urteak oso oparoak izan dira, liburuak bata bestearen atzetik kateatu ditudalako. Azken batean, orain dela 10-12 urte bihurtu naiz idazle, atzo bertan. Atzerago idatzi nuen liburu bat, ez zuena izan inongo oihartzunik. Kontrara, “Azalaren kodea”lanak harrera ona jaso izanak oxigenoa eman zidan, eta oraindik irauten dit idazteko bulkadak.

“Uneka... gaba” izeneko liburua izan zen lehenengo idatzitako liburu hori, ezta?

Bai, 1986an argitaratua. Bertako ipuin asko aldizkarietan agertu ziren, han-hemengo literatur lehiaketetan sarituak, literatura-lehiaketa apaletan. Sari handirik ez nuen inoiz irabazten, aurkeztu arren, eta egia, baneukan konplexu handi samarra, idazle eskasa nintzelakoan. Bazegoen hor koska bat, gainditzen ez nuena. Eta begira, gero, denborarekin, bilatu barik etorri zaizkit sariak.

Liburu hori bizkaieraz idatzi zenuen. Zergatik utzi zenion bizkaieraz idazteari?

Ez diot guztiz utzi. Kontua da gaur liburuak zabaltzeko zirkuitu normala euskara batuaren zirkuitua dela, irakurlego zabalari zuzendu nahi badiozu testua. Ordukoa bizkaieraz idatzi nuen bildumaren ezaugarrietako bat euskalkia zelako. Gainera, bizkaieraz alfabetatu nintzenez, seguruago sentitzen nintzen. Etxeko euskararekin joan nintzen 17-18 urterekin Labayru ikastegiak antolatutako ikastaroetara, eta hantxe konturatu nintzen etxekoaren aberastasunez, eta gero, konparazioz, batua ikasi nuen. Bizkaieraz idaztea, dena den, ez zen izan jarrera ideologikoa. Liburua argitaratzea eskaini zidatenean, hori zen baldintzetako bat, Labayru baitzen argitaratzailea. Beti esaten didate, eta uste dut hor dagoela gakoa, batuz idatzita egon arren, bizkaierazko hainbat hitz eta esamolde erabiltzen ditudala, batzuetan kexa modura, gazteek-eta: “Zergatik erabiltzen dituzu bizkaierazko hainbeste hitz, edo zure herriko lokalismoak, eta abar?”. Ñabardura horiek guztiek edertu egiten dutelako corpus estandarra. Agian ez dut bizkaierazko aditza erabiliko, baina bizkaieraz idazten dut batuaren barruan.

Ez duzu uste agian bizkaieraz idaztea edo nafarreraz idaztea, hizkuntzaren ondare handia mantentzeko modua dela, dena batuaz idatzi beharrean?

Bizkaieraz osotara, edo zubereraz idazteko, edo beste edozein euskalkitan idazteko, badaude beste bitarteko batzuk, herrietako argitalpenak, adibidez.

Ezin ukatu bizkaitarra zarenik, lekeitiarra. Zure lanetan begi-bistan edo ezkutuan beti presente dago Lekeitio.

Nire eszenatoki nagusietako bat, batez ere gazteentzat idatzi dudanean, Garrai tzeta da, Lekeitioren izen literaioa. Idazleak askotan bere bizitzatik edaten du, bere oroitzapenetik, berak ezagutu dituen lekuetatik... Paisaia atlantikoa eta kostunbrismo-printzak, dosifikatuak eta gaurkotuak, identifikatzen dira lan gehienetan. Oroimenak urre-kolorea ematen die oroitzapenei, eta iraganeko tokiak, pasadizoak, pertsonak ederrago bihurtzen ditu. Oroimenak gehi irudimenak hartzitu egiten dute kontagarria izan daitekeena.

Ama ere izan zara. Horren harira, ama izateak eragina izan du zure estiloan edo sorkuntzan...?

Bai, ama nintzelako hasi nintzen, neurri batean, umeentzat idazten. Semeari beste batzuen ipuinak irakurri ahala, ipuin horien “doinua” geratzen zitzai dan. Eta semearekin bizitako esperientziak ere ideientzako iturria ziren. Gertatu zitzaidan gidabaimena ateratzen duzunean bezala: lehenengo alboan zoaz, kopiloto, baina gero zeu hasten zara autoa gidatzen. Gauza naturala izan zen, nahiko berantiarra, baina, bueno, oso gustura ibili izan naiz arlo horretan. Lehenago, andereño izan nintzenean, umeentzako ipuinak idazten saiatu nintzen, baina ez nuen lortu ezer ganorazkorik egiterik. Falta zitzaidan prestakuntza, irakurketa onak, ahotsa modulatzea. Denak izan ziren saio frustratuak. Hogeitaka urte geroago etorri zitzaidan une egokia.

Gatozen orain sarietara. Hainbat sari irabazi dituzu, Lasarte-Oriako Udaleko poesia saria, Euskadi saria, Espainiako Kritika saria... Baliagarriak izan dira idazten jarraitzeko ala errekonozimendu moduan hartu dituzu, edo, besterik gabe?

Lehenengo aldiz hartu nuenean, izugarrizko poza sentitu nuen. Orduan idazle izan nahirik nenbilen, 2001ean. Epaimahai batek nire lana estimatzeak jarraitzera bultzatu ninduen, segurtasuna eman zidalako. Ezin ukatu sariak bultzada bat izan direla niretzat, emozionalki, eta baita liburuentzat ere, gehiago zabaltzen lagundu dietelako. Lan baten balioa aitortzeko moduetako bat dira sariak, erlatiboak izanik ere.

Sari handiena, dena den, Santutxun edo Lekeition umeren batekin kalean gurutzatu eta beren agurra edo irribarrea jasotzea da. Eta horien antzeko beste detaile batzuk. Ikastalde batekin zaudenean, beren egunerokoak, errezeta bitxiak edo olerkitxoak erakustea, marrazki koloretsuz hornituak. Edo irakurle baten mezua jasotzea, edo musikari batek zure hitzei musika ipintzea... Sari horiek betetzen dute nire altxor-kutxa. Beste sariak, erakundeenak, diru kopuru bat edota ospea ematen dutenak, lanaren aitorpen praktikoa dira, inoiz ez erabat objektiboa, bultzagarri bat liburuen zabalkundeari begira. Batzuk nahiz besteak eskertzen ditut, guztiak eta bakoitza.

Lehen liburutik zer nolako garapena izan duzu azkenera arte?

Garapena atipikoa izan da. Lehen liburutik 1986tik gaur bitartean aldaketa pertsonal handiak izan ditut. Urte pila pasatu nuen Giltza argitaletxeko lanari buru-belarri emanda, hainbeste ze iritsi nintzen pentsatzera literatura idaztea ameskeria bat, espejismo bat, nire benetako bokazioa testu-liburugintza zela. Izan nuen aldi estatiko luze samarra idatzi gabe. Ordea, 2000tik hona etenik gabe aritu naiz. Garapena, labur esanda, hobeto idazten ikasi dudala, eginaren eginez.

Beti autodidakta ibili zara, ez duzu inoiz inolako prestakuntzarik jaso inon, inongo idazlerengandik, edo...?

Gaztetxotatik idatzi dut. Akordatzen naiz amari olerkiak-eta egiten nizkiola. Eta lagunak igande arratsaldeetan palan jokatzera joaten ziren bitartean, etxean geratzen nintzela ipuinak idazten, gustura egoten nintzelako gauzak asmatzen.

Literatura gustatzen zitzaidalako ikasi nuen Euskal Filologia. Miresten ditugun idazleak imitatu nahian jarduten dugu hasieran. Horixe da norberaren formula. Gero, zer lortzen dugun beste kontu bat da, norberarena norberaren erara egitea, estiloa lortzea.

Zu gai zara zure burua korronte baten barruan kokatzeko, edo estilo baten barruan, edo ez duzu nahi?

A zer galdera! Inoiz ez didate horrelakorik galdetu. Hemen bakoitza bere aldetik gabiltzalakoan nago. Etiketa bat jartzekotan, berrogeita hamar urteko emakume idazlea naiz.

Bergarako Idazle Eskolara ere etorri zara hainbatetan. Lehen egunean esan zenuen ez duzula gustuko eskolarik ematea, baina guri kontrakoa sentiarazi zenigun. Deserosotasuna barruan daramazu? Edo zergatik diozu deseroso zaudela?

Iruditzen zaidalako epaimahai zorrotz baten aurrean nagoela, erakutsi egin behar ditudala jakituria eta argitasuna, ahoz, bertatik bertara; eta nire erritmoa bestelakoa da. Idatziz hobeto pentsatzen dut. Horregatik ez zait gustatzen ez tertuliertan ez mahai-inguruetan parte hartzerik. Gainera, motela naiz eztabaidarako, ez naiz eroso sentitzen.

Amaitzeko, idazle izan nahi dugunoi zer aholku eman ahal diguzu?

Aspaldi, Bergarako aldizkarirako bidali nuen halako errezeta antzeko bat. Aholku bat zen elikatzea, hau da, gauza onak irakurtzea, ezen horrela norbera ere berotu egiten da, edo abiapuntu batzuk topatzen ditu. Beste bat zen arriskatzea eta salto egitea, hau da, gai batek deitzen bazaitu, begiak itxi eta salto egitea eta leiala izatea egindako hautuari. Hirugarren aholku bat, une ilunak izan arren, idatzitakoa inoiz ez botatzea; baliogabetu bai, baina ez guztiz deuseztu. Nahiz eta egindakoa kaka zaharra begitandu, baliteke denbora batera hartu eta zatiren bat edo berbaren bat salbatzea beste testu bati ekiteko.

Isabel Martin, Maddi Iñarri eta Adriano De Mata

BABESLEAK

Laguntzaileak:

  orkli