IRASTORTZA GARMENDIA,Tere
EUSKAL IDAZLEEZ
IRASTORTZA,Tere"Eskolako oharrak: Euskal itzulpenaren norabide eta noragabeak" Galeusca 2002 Eskolako oharrak: Euskal itzulpenaren norabide eta ...
Gehiago irakurri
AAAA
EUSKAL IDAZLEEZ
AAAA"IONE GOROSTARTZU…Zintzilikaturik"         IONE GOROSTARTZU…Zintzilikaturik Liburua ...
Gehiago irakurri
ARRIETA,Ane
EUSKAL IDAZLEEZ
Unai Baztarrika Ingeniaria eta idazlea Unai Baztarrika beasaindarrak Blas de Otero-Villa dc Bilbao lehiaketa irabazi du, 'Arrakalak' izeneko poesia ...
Gehiago irakurri
AUZMENDI AIERBE, Lurdes
EUSKAL IDAZLEEZ
AUZMENDI AIERBE, Lurdes " Mª Dolores Agirre" Maria Dolores Agirre Aizpuru 1903ko ekainaren 8an jaio zen Errezilgo Etxeberri etxean.Aita, Pablo ...
Gehiago irakurri
BALERDI,Iban eta ZUBELDIA,Leire
EUSKAL IDAZLEEZ
Norbera batxilergoa egin duen lekukoa da, eta ni, alde horretatik donostiarra naiz. Ama Castejongoa da. Oso gazte izan zen ama. Sei anaiarreba gara, ...
Gehiago irakurri
GEREKA, Axun-IGARTUA,Karmele
EUSKAL IDAZLEEZ
GEREKA, Axun-IGARTUA,Karmele "Gorrotoa lege" Jon Etxaide Itharte 1920an munduratu zen Donostian. Idaztea maite zuen “bihotzaren ...
Gehiago irakurri
GEREÑU, Idoia
EUSKAL IDAZLEEZ
GEREÑU, Idoia"Bazegonk amairu jarrai gabe?" Laburpena: Jarrai antzerki-taldeak euskal antzerkigintzaren norabidea aldatu zuen ia hamar urteko ...
Gehiago irakurri
GEREÑU, Idoia
EUSKAL IDAZLEEZ
GEREÑU,Idoia. ERRASTI, Kepa Euskal antzerkiaz GEREÑU,Idoia. ERRASTI, Kepa Euskal antzerkiaz Idoia Gereñu  
Gehiago irakurri
GEREÑU, Idoia
EUSKAL IDAZLEEZ
GEREÑU, Idoia"La revista teatral vasca. Antzerti (1932-1936)" Para comenzar quiero agradecer a los participantes de este Tribunal, por el interés ...
Gehiago irakurri
GOMEZ SARASOLA, Itziar
EUSKAL IDAZLEEZ
GOMEZ SARASOLA, Itziar " Solasean Karmele Igartuarekin" Luma berrien eleak 2011, 9. Zenb. 32-33 or. Karmelek hitz egiten du eskuekin, hitz egiten du ...
Gehiago irakurri
IBARRALDEKO HITZA
EUSKAL IDAZLEEZ
IBARRALDEKO HITZA " Solasean Ione Gorostartzurekin" , 2012-01-16   Ione Gorostartzu   --Elkarrizketa: Ibarraldeko ...
Gehiago irakurri
IGARTUA BENGOA,Karmele
EUSKAL IDAZLEEZ
IGARTUA BENGOA,Karmele "Irakurketa Txostena:Paulo Iztueta Orixeren inguruan" PAULO IZTUETAK EMANDAKO HITZALDIAREN HEZURDURA ETA BIBLIOGRAFIA IDAZKETA ...
Gehiago irakurri
IGARTUA BENGOA,Karmele
EUSKAL IDAZLEEZ
IGARTUA BENGOA,Karmele"Irakurketa-Txostena: Mariasun Landa". Mariasun Landa da, gaur egungo euskal idazlerik ezagunenetako bat Euskal Herrian; ...
Gehiago irakurri
IRASTORTZA GARMENDIA, tere
EUSKAL IDAZLEEZ
IRASTORTZA GARMENDIA, tere "Amodioaren geografia" HEGATS  1990, 31-47 or.     1. LANGA: AMODIOZKO HITZAK(*) Zertaz ...
Gehiago irakurri
IRASTORTZA GARMENDIA,Tere
EUSKAL IDAZLEEZ
IRASTORTZA GARMENDIA,Tere " Arantxa Urretabizkaiarekin solasean" HAGATS 1990, 74-91or. TERE IRASTORTZA   Arantxa Urretabizkaia: aspaldi ...
Gehiago irakurri
IRASTORTZA GARMENDIA,Tere
EUSKAL IDAZLEEZ
IRASTORTZA GARMENDIA,Tere " Ondartza"  LAUAXETA. Idazleek idazleari.Omenaldia  2005, 55-57 ...
Gehiago irakurri
IRASTORTZA GARMENDIA,Tere
EUSKAL IDAZLEEZ
IRASTORTZA,Tere" Izateko sortu" 1. Jaiotzaz eta amatasunaz 1.1. Jaiotze urtea eta lekua. Lehen oroitzapenak Zaldibin jaio nintzela 1961ean. Neuk ere ...
Gehiago irakurri
IRASTORTZA GARMENDIA,Tere
EUSKAL IDAZLEEZ
IRASTORTZA GARMENDIA,Tere" Karmele Igartua Bengoa" Bidegile eta sortzaile. Halabeharrez eta intentzio osoz (1959-2010) .Karmele Igartua Bengoa ...
Gehiago irakurri
LASARTE LEONET, Gema
EUSKAL IDAZLEEZ
LASARTE LEONET, Gema"Irakurketa ohiturak literatur sisteman: generoa diagnostikatzeko eremu interesgarria" GAKO HITZAK: Irakurketa ohiturak, generoa, ...
Gehiago irakurri
LASARTE LEONET, Gema
EUSKAL IDAZLEEZ
LASARTE LEONET, Gema"Leyendo el género: Mariasun Landa" Este artículo aborda los resultados de un estudio sobre la obra de Mariasun Landa, llevado ...
Gehiago irakurri
LEGARRETA ETXEZARRETA,Maitane
EUSKAL IDAZLEEZ
LEGARRETA ETXEZARRETA,Maitane "Idaztearen gozamenean lagun" GAZTEZULO. Literatura Erreportajeak eta Elkarrizketak 123. Zenb. 2011 .Udazkenean ekiten ...
Gehiago irakurri
MAIA URROZ, Ainara
EUSKAL IDAZLEEZ
MAIA URROZ, Ainara " Itxaro Bordarekin solasean" Luma berrien eleak 2008 6.zenb. 29-35 or.Bere esperientzia kontatzeko irrikitan, Itxaro Bordaren ...
Gehiago irakurri
MAIA, A.-ZUBELDIA,L.
EUSKAL IDAZLEEZ
MAIA, A.-ZUBELDIA,L. "Irakurketa-Txostena: Itxaro Borda.Bestaldean"  Itxaro Borda, Baionan jaio zen 1959an. Gaur egun ere bertan bizi da baina ...
Gehiago irakurri
MAIA.A-ZUBELDIA,L.
EUSKAL IDAZLEEZ
MAIA.A-ZUBELDIA,L. "Biografia laburra"Itxaro Borda, Baionan jaio zen 1959an. Gaur egun ere bertan bizi da baina artean, Oragarre, Paue, Paris eta ...
Gehiago irakurri
MAIA.A-ZUBELDIA,L.
EUSKAL IDAZLEEZ
MAIA.A-ZUBELDIA,L. "Esteka intereskarriak" www.armiarma.com/idazleak/borda/index.html : Bertan, Itxaro Bordaren biografia laburra, argitaratutako ...
Gehiago irakurri
MAIA.A-ZUBELDIA,L.
EUSKAL IDAZLEEZ
Joanes Balantsun osagarri handiko artzaina zen. Maiatz hondarretan, astoaren kalixtroak mukuru beterik, bortura abiatzen zen, ardiak aitzinean, ...
Gehiago irakurri
MARTIN Isabel, IÑARRI Maddi, DE MATA, Adriano
EUSKAL IDAZLEEZ
MARTIN Isabel, IÑARRI Maddi, DE MATA, Adriano" Miren Agur Meaberekin solasean"  Luma berrien eleak Zenb: 10, 2012, 30-32 or.Hizkuntza ...
Gehiago irakurri
MIRIAM,Luki
EUSKAL IDAZLEEZ
MIRIAM, Luki "Amaia Artolazabalarekin solasean" GOIERRIKO HITZA 2012-04-18, 6 or.Amaia Artolazabalek (Zumarraga, 1981) irabazi du Urretxu-Zumarragako ...
Gehiago irakurri
OLAZIREGI ALUSTIZA, Mari Jose
EUSKAL IDAZLEEZ
OLAZIREGI ALUSTIZA, Mari Jose"Bizenta Mogel ( 1782-1854), edo Euskal Tradizio Literario Androzentrikoa pitzatu zenekoa" EUSKAL HISTORIOGRAFIA BERRI ...
Gehiago irakurri
OLAZIREGI ALUSTIZA, Mari Jose
EUSKAL IDAZLEEZ
OLAZIREGI ALUSTIZA, Mari Jose"Euskal eleberriaren historia" Santiago Onaindia Ikerketa Beka 1999 Euskal eleberriaren historia deitu diogu liburu ...
Gehiago irakurri
Star InactiveStar InactiveStar InactiveStar InactiveStar Inactive
 

 

aiora    

Sarrionandiaren beste sormen-lanak

Idazle ez ezik, itzultzaile oparoa da Joseba Sarrionandia. Edo, zuzenago esatearren, birsortzailea, ez baitu itzulpen zurrunik egiten. Hori dio Aiora Jakak, hark euskaratutako lanei buruz egin duen tesian: “Sarrionandiak esan izan du itzultzaileak aurreko lana bereganatu eta bertatik sortzen duela. Jatorrizko egilea eta itzultzailea maila berean jartzen ditu”. Autore honen bestelako ikuspegi bat azaleratu du Jakak, euskaratu dituen testuetan jarrita fokua; 50 bat jatorrizko hizkuntza identifikatu ditu. Itzulpenari buruzko gogoeta eta itzulpen-praktika Joseba Sarrionandiaren lanetan du izena tesiak; Jaka da itzulpengintza-ikasketak zein -doktoretza UPV/EHUn egin dituen lehen pertsona.

Sarrionandiak idazle banaren lana oinarri hartuta itzulitako lau liburuak (T. S. Elioten Lur eremua; Samuel Taylor Coleridgen Marinel zaharraren balada; Manuel Bandeiraren Antologia; eta Fernando Pessoaren Marinela), askotariko iturriak baliatuta osatutako lau antologiak (Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak; Hezurrezko xirulak; Galegoz heldutako poemak; eta Hamahiru ate. Umore beltzaren antologia) eta aldizkarietan euskaratuta argitaratutako beste zenbait testu solte izan ditu aztergai UPV/EHUko hizkuntzalariak. Kasu horietan guztietan, euskara da xede-hizkuntza; jatorrizko hizkuntzei dagokienez, berriz, 50 bat zenbatu ditu Jakak, eta, beraz, nabarmena da zubi-hizkuntzak baliatu dituela tartean, bide osoa egiteko.

Itzulpena ala originala

Jakari zaila egin zaio itzulpenen eta idazlan originalen artean muga ezartzea, Sarrionandiak berak ez baititu bi egiteko horiek bereizten: “Sorkuntzazko deitutako bere lan horietan ere itzulpen handia dago”. Horren adibide da Narrazioak, autorearen liburua. “Hor badago Itzalarekin solasa izeneko ipuin bat. Itzala agertzen da Elioten poema bat errezitatzen, eta euskaraz errezitatzen du. Beraz, hor ere egon da itzulpen-saio bat. Autoreei erreferentziak ez ezik, itzulpenak ere askotan tartekatzen ditu”, dio.

Kontrako bidea ere egiten du sarritan idazleak, apokrifoen bitartez: “Itzulpen moduan aurkezten dituen bere poemak dira. Fikziozko autore bati egozten dio egiletza”. Esaterako, Jakaren ustez, Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuko Mohammed Al-Kali poeta ez da erreala, eta harenak omen diren poemak Sarrionandiarenak dira: “Mohammed Al-Kali egiazkoa izan daitekeela sinesten duzu, baina arakatzean ikusten duzu ezetz, fikziozko pertsonaia bat sortu duela. Sinesgarritasun handia ematen dio”.

Lan originaletan itzulpenak eta itzulpenetan lan originalak tartekatuta, badirudi Sarrionandiak adierazi nahi duela dena dela sortzea, ez dagoela zertan bereizi testu batzuen eta besteen artean. “Esaten du: ‘Zer diferentzia dago nik itzuli ditudan poemen eta nik sortu ditudan poemen artean?’. Azken finean, sortzen ari garenean ere, zerbaitetan oinarritzen gara; aurretik irakurri dugun guztian”, azaldu du Jakak.

Horregatik guztiagatik, Sarrionandia itzultzaile postmodernotzat jotzen da tesian. Izan ere, Jakak itzulpengintza postmodernoari egotzitako ezaugarriak bat datoz autorearen lanetan identifikatutakoekin. Modernismoaz gaindi dago, beraz, ikertzaileak adierazi duenez: “Itzulpenaren teoria modernoetan oso garbi zegoen zer zen jatorrizkoa eta zer itzulpena: jatorrizko egileak argi zeukan zer esan nahi zuen, eta egin behar da deszifratu eta beste hizkuntza batean eman. Teoria postmodernoek, berriz, esaten dute jatorrizkoak ez duela zentzu finko bat, irakurketa bakoitzean aldatzen dela. Modernismoan hierarkia zegoen: jatorrizkoa da handia eta itzulpena da kopia. Postmodernismoak, ordea, maila berean jartzen ditu jatorrizko egilea eta itzultzailea. Sarrionandiak hala ikusten du”.

Postmodernismoan, lehenbizikoa

Gainera, lehen euskal itzultzaile postmodernoa da Sarrionandia, Jakaren ustez. Horixe ondorioztatu du, euskarazko itzulpengintzaren historia ere aztertu baitu, Leizarragaren Itun Berritik hasita. Hitzaurreek eman diote horretarako aukera, hor ikusi baitu, modernismoari jarraiki, euskal itzultzaileek “barkamena” eskatu ohi zutela ia, testu originala ukitzeagatik. Gainera, sentitzen zuten itzulpena justifikatu egin behar zutela: testu klasiko bat dela eta euskaraz ere behar genuela; fidelak izaten saiatu direla, baina gauza batzuk aldatu behar izan dituztela, euskara idatziak tradiziorik ez duelako…

Ikertzailearen arabera, Jon Mirande eta Gabriel Aresti dira “ikuspegi berritzailea” ematen lehenak. Autoreok eragina dute Sarrionandiarengan, baina berak gauzatzen du ikuspegi postmodernoa, benetan: “Eskimalak, tuaregak… itzultzen ditu, berdin zaio obra klasikoak diren ala ez. Gainera, lehenengoa izan da garbi adierazten ez dela fidela; lotsarik gabe itzultzen eta birsortzen duela; eta nahi duelako egiten duela”.

Egileari buruz

Aiora Jaka Irizar (Donostia, 1982) Itzulpengintzan eta Interpretazioan lizentziatua da. Gidor Bilbao Telletxea UPV/EHUko Euskara eta Eleaniztasuneko errektoreordearen eta Letren Fakultateko irakaslearen zuzendaritzapean idatzi du tesia, bai eta fakultate horretako bertako Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketak Sailean aurkeztu ere. Ikerketa nagusiki Euskal Herrian egin badu ere, bederatzi hilabeteko bi egonaldi egin ditu Concordia Unibertsitatean (Montreal, Quebec, Kanada) eta Konstantzako Unibertsitatean (Alemania). Gaur egun, UPV/EHUn ikertzaile dihardu du Jakak.

UPV/EHUko Komunikazio Bulegoa

BABESLEAK

Laguntzaileak:

  orkli