Pentsatuz gero, ez naiz bizi
LUBAKIA Andrei Platonov. Itz: Iker Sancho Alberdania-Elkar, 2009
 |
XX. mendearen lehen erdian, Platonov idazle errusiar zentsuratuak ez du zorionerako itxaropenik ematen “Lubakia” izeneko eleberriaren bukaeran.
Eleberria 1920ko hamarkadan kokatuta dago. Aire berriak zebiltzan Errusia zaharrean, eta Sobietar Batasun berriko jendarteko pertsonak aldatzen ari ziren halabeharrez. Komunismoaren ideia utopiko politak itzaltzen ari zirela adierazten digu idazleak, eta eleberriaren pertsonaia guztiak barne-gatazkan agertzen ditu, ez ditu zorionbidean jartzen. Horrek bizitzaren tristura kolektiboa eta ezerezaren oinazea dakarkie denei, eta sozialismoa antinaturaltzat hartzen du idazleak, ene uste apalean. Norbere buruaren kontzientzia izateak edo animalien gisa hausnartzeak sufrimendua dakar, gizarte horretatik kanporatzea edo hiltzea alegia. Ez bizitzea.
Beraz, bizitza datorkigun bezala (on)hartu behar dugu, deus ere pentsatu gabe, ahal dela pozik, irribarre batekin. Baina bestela, irribarre triste batekin. Sufritzea tokatu bazaigu bizitzan, sufrimenduari barre eginez, ala?
Beste batzuetan, berriz, lubakiak egin eta bertan lurperatu behar ditugu gure gorputzak eta malkoak munduarengandik ezkutatzeko, eta besteetan harresiak eraiki, geure sentimenduak babesteko. Bizitzaren zentzuak edo bideak aurrera segitu behar baitu zentzurik gabe bada ere, gu gabe edo gurekin; gorroto gaituztenek bizkar ematen digute, eta maite gaituztenak hiltzen dira. Ideiak, baina, aldatzen dira negar-malko bakoitzeko. Lubakiak eginez lurperatuko ditugu sentimenduak besteen onerako. Munduak ez duelako malkoen beharrik.
Andrei Platonov idazleak bere garaiko errealitatea kontatzen digu, gordin, deus ere ezkutatu gabe, eta zail. Garaiko ideiak kritikatzen ditu, eta horregatik zentsuratu zuten, baina ez ditu argi eta garbi azaltzen gauzak, ez dizkio irakurleari gauzak xehatuak ematen, eta bere hitzekin irakurleari lan eginarazi nahi dio, errota martxan jar dezan. Hizkuntzarekin jolasten du, eta itzultzailea saiatzen da geuri ere gauzak erraz ez jartzen, errealitatea ez baitzen eta ez baita gardena, eta iluntasun hori hizkuntzarekin lortu nahi zuen idazleak, ene ustez. Erabilitako hizkeragatik, itzulezina omen zen Platonov, eta hala ere, itzultzaileak maisuki eta trebe euskaratu duela iruditzen zait, nik errusieraz jakin ez arren.
Ez da irakurketa erraza, bizitza erraza ez den bezalaxe, eta ez dut gozatu, ez baita gozatzeko istorio bat. Errealitate latz bateko istorio pribatu tristeak, bakoitzak bere bizitza besteekin bizi baitu, eta idazleak hori islatu nahi duela uste dut: harremanen ezintasuna, baina elkarrekin bizi eta lan egin beharra.
Iraultza errusiarraren ondoren, giro nahasia zegoen, eta errealitate horretan bizirauteko edo aurrera segitzeko, zoriontsu izateko modu bakarra pentsatu gabe gizarte komunista horren alde, lubakietan, lan egitea beste biderik ez zegoen.
Denek. Aktibista sutsuak, nekazariak, denek ekin behar zioten gogor proletalgo klase sozial berrian sartzeko, eta mingarria zen. Sentimenduei uko egitea esan nahi zuen, maitasunik gabe bizitzea. Baita ingeniaria bera ere, ekin eta ekin proletalgo horren eraikuntzan eta diseinuan.